[اُ] (اِخ)(1) (ابن البیطار). اُریباسیُس. اُریباسیوس. (الجماهر بیرونی) (تاریخ الحکمای قفطی) (الفهرست) (عیون الانباء) (ابن البیطار) (ذخیرهء خوارزمشاهی). طبیبی یونانی در مائهء چهارم میلادی. وی از پیوستگان یولیانوس عظیم الروم بود. مولد وی فرغامس(2) در حدود 325 م. و وفات در حدود 400 م. وی تلمیذ زِنُن قبرسی است. یولیانوس او را با خود بناحیت گُل برد (355) و چون بامپراطوری رسید (361) اریباسیوس را ضابط مالیهء قسطنطنیه کرد. پس از مرگ یولیانوس (363)، والنتینین و والانس، او را مورد بی اعتنائی قرار داده تبعید کردند. وی در میان برابره شهرتی بسیار کسب کرد و بدین جهت امپراطوران او را احضار کردند. او راست: دائره المعارف طبی عصر بنام «مجموعهء فنون طب». سونپسیس(3) که خلاصهء مجموعهء اول است (1554). اپریستا(4)یا ادویه ای که تهیه آنها سهل است (1558) و نیز اشتباهاً کتابی در باب قواعد بقراط بزبان لاتینی بدو نسبت کرده اند که در پاریس1533 منتشر شده. وی غدد ترشح زیر زبان را کشف کرد. از کتب اریباسیوس ظاهراً بعربی بسیار نقل شده است و متطببین ما از جمله صاحب ذخیرهء خوارزمشاهی و ابن البیطار(5) از اقوال او بسیار نقل کنند. مؤلفین اسلامی دو «اریباسیوس» را یاد کرده اند: اریباسیوس طبیب اسکندرانی پس از یحیی النحوی در آغاز رواج شریعت اسلامیه در دیار مصر و او فاضل و در صناعت طب مصنف بود. او راست عدّه ای کنانیش که در بین اهل این صناعت مشهور است و اریباسیوس بصاحب الکنانیش معروف است. (تاریخ الحکماء قفطی ص 56). و او همان طبیب یولیانوس است و ابن ابی اصیبعه گوید او راست: کتاب الی ابنه اسطاث. تسع مقالات. کتاب مزج الاحشاء. مقاله کتاب الادویه المستعمله. کتاب السبعین مقاله. (عیون الانباء ج 1 ص 103). و رجوع بهمان کتاب ج 1 ص 10 و 87 و ج 2 ص 100 شود. || اریباسیوس دیگر معروف به قوابلی، و از آنرو بدین نام خوانده شده که بیماریهای زنان به او رجوع میشد. و نام او را ابن بختیشوع یاد کرده است. (تاریخ الحکماء قفطی ص 56). و رجوع بعیون الانباء ج 1 ص 103 شود.