[اَ غَ] (اِ) درختی باشد بغایت سرخ و رنگین، طبیعت آن سرد و خشک است، اگر از بهار آن شربتی سازند و بخورند رفع خمار کند و چوب آنرا بسوزانند بر ابرو مالند موی برویاند و سیاه برآید و معرّب آن ارجوان است. (برهان). درختی است که شاخهای باریک دارد و در موسم بهار همهء درخت از گلها سرخ میگردد و اص برگ ندارد و در موسم دیگر پربرگ میشود. (غیاث اللغات). گلی است سرخ. (فرهنگ اسدی نخجوانی). و گویند گیاهی است سرخ و صحیح آنست که درخت است و شاخهای آن باریک میشود و در تمام سال یک بار برگ آرد. (مؤید الفضلاء). درختی است که گلهای سرخ آورد. (حاشیهء فرهنگ اسدی نخجوانی). و بکوهستان خراسان بسیار بود. (فرهنگ اوبهی). این درخت در دره های گرگان بیش از دیگر نقاط جنگلهای خزر هست و از ارتفاع 180 گزی تا 900 گزی دیده میشود. (گااوبا)(1). دو گونه از این درخت در درهء سفیدرود و دره های نسبهً گرم لرستان هست و هر دو گونه را ارغوان نامند. (گااوبا). ارجوان. خزریق. زمزریق. زعید :
[] (اِخ) قریه ای است بزرگ در ولایت و سنجاق معموره العزیز، و آن در قضای گبان معدنی و در جنوب غربی فرات واقع است. (قاموس الاعلام ترکی).
(اَ غَ) (اِ.) درختی از تیره پروانه واران دارای برگهای گرد و گُلهای سرخ.
(اسم) ‹ارجوان› [arqavān] ۱. (زیستشناسی) گلی سرخرنگ و پیوسته به ساقه که پیش از ظاهر شدن برگها شکفته میشود. ۲. (زیستشناسی) گیاه این گل با برگهای گرد که در اول بهار گل میدهد و قسمتهای مختلف آن مصرف دارویی دارد. ۳. (صفت) [قدیمی، مجاز] = ارغوانی: ♦ زمین ارغوان و هوا آبنوس / سپهر و ستاره پرآوای کوس (فردوسی: ۳/۱۱۵). ۴. [قدیمی، مجاز] صورت سرخ و زیبا.
[دختر] (در گیاهی) درختی است زینتی از تیرهی پروانه واران با گلهایی به رنگ سرخ مایل به بنفش؛ (در گیاهی) گلی قرمز رنگ و چسبیده به ساقه که پیش از ظاهر شدن برگها پدیدار میشود ؛ (به مجاز) چهرهی زیبا و گلگون . ]ارغوان را (در انگلیسی)ove tree و (در عربی) ارجوان و (در فارسی) درخت ارغوان و یا درخت گل ارغوان گویند[
اَرغَوان نام یک گونه درخت از سرده ارغوان است. بلندی آن گاهی به ۱۲ متر هم میرسد، اما بیشتر به صورت درختچهاست. ارغوان گیاه بومی سرزمینهای جنوبی اروپا و جنوب غربی آسیا است و در ایران در خراسان رضوی، ایلام، شاهرود، کرمان، مازندران، گیلان، همدان، لرستان و فارس و در پاوه استان کرمانشاه به صورت خودرو میروید. این درخت را به عنوان گیاه زینتی میکارند. در شهرهای شمالی استان خوزستان مانند دزفول، شوشتر، مسجدسلیمان و هفت تپه نیز این گیاه به وفور یافت میشود اما زمان گلدهی آن اواسط زمستان است. ولایت پروان در کشور افغانستان نیز برای رشد ارغوان بسیار مناسب است بهگونهای که در اردیبهشت ماه هر سال دشتهای این ولایت به گلهای زیبای ارغوان آذین شده و نمای زیبایی را به منطقه میدهد.