(صفت نسبی، منسوب به اتم) [فرانسوی. فارسی] [atomi] ۱. (فیزیک) مربوط به اتم: انرژی اتمی. ۲. ویژگی نوعی سنگ مصنوعی گرانقیمت که در جواهرسازی به کار میرود: نگین اتمی.
اتم کوچکترین ذرهٔ تشکیل دهندهٔ ماده است و خواصی مشابه آن ماده دارد. اتم میتواند به کمک پیوند شیمیایی به اتمی دیگر متصل گردد. هر مادهٔ جامد، مایع، گاز و پلاسما از اتمهای خنثی یا یونیزه تشکیل شده است. مکتب اتمگرایی که از عقیدهٔ تشکیل مواد از ریزدانههای نادیدنی دفاع میکرد در تاریخ باستان نیز شناخته شده بود.
اتم از یک هسته مرکزی با بار مثبت محاطه شده با ابر الکترونی با بار منفی تشکیل شده است. تعریف دیگری آن را به عنوان کوچکترین واحدی در نظر میگیرد که ماده را میتوان به آن تقسیم کرد بدون اینکه اجزاء بارداری از آن خارج شود. اتم ابری الکترونی، تشکیلشده از الکترونها با بار الکتریکی منفی، که هستهٔ اتم را احاطه کرده است. هسته نیز خود از پروتون که دارای بار مثبت است و نوترون که از لحاظ الکتریکی خنثی است تشکیل شده است. زمانی که تعداد پروتونها و الکترونهای اتم با هم برابر هستند اتم از نظر الکتریکی در حالت خنثی یا متعادل قرار دارد؛ در غیر این صورت آن را یون مینامند که میتواند دارای بار الکتریکی مثبت یا منفی باشد. اتمها با توجه به تعداد پروتونها و نوترونهای آنها طبقهبندی میشوند. تعداد پروتونهای اتم مشخصکننده نوع عنصر شیمیایی و تعداد نوترونها مشخصکنندهٔ ایزوتوپ عنصر است. ۹۹٫۹۴٪ جرم یک اتم در هسته قرار دارد. نظریهٔ مکانیک کوانتومی تصویر پیچیدهای از اتم ارائه میدهد و این پیچیدگی دانشمندان را مجبور میکند که جهت توصیف خواص اتم به جای یک تصویر متوسل به تصاویر شهودی متفاوتی از اتم شوند. بعضی وقتها مناسب است که به الکترون به عنوان یک ذرهٔ متحرک به دور هسته نگاه کرد و گاهی مناسب است به آنها عنوان ذراتی که در امواجی با موقعیت ثابت در اطراف هسته توزیع شدهاند نگاه کرد. ساختار مدارها تا حد بسیار زیادی روی رفتار اتم تأثیر گذارده و خواص شیمیایی یک ماده توسط نحوهٔ دستهبندی این مدارها معین میشود.