کوئتیاپین که با نام تجاری سروکوئل(به انگلیسی: Seroquel) در بازار جهانی و کوئنتیاکس و ترانکوپین(به انگلیسی: Tranqopine) در ایران فروخته میشود، یک داروی ضد روانپریشی(آنتی سایکوتیک) نسل دوم آتوپیک(غیررایج) است که در دوزهای ۱۲/۵، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰، ۲۰۰ و ۲۵۰ به دو نوع سریع رهش و پیوسته رهش موجود است. این دارو ساختاری تقریباً شبیه کلوزاپین دارد به همین دلیل خواب آور بوده و نیمه عمر نسبتاً زیادی دارد و حتی در دوزهای پایین برای آرام کردن بیماران شدیداً بیقرار و مهارگسیخته مثل هالوپریدول کاربرد دارد اما چون اثرگذاری آن خیلی سریع نیست بر هالوپریدول تزریقی برتری ندارد. در یک آزمایش برای مقایسه این دو دارو جهت سرکوب فوری مهارگسیختگی و حملات سایکوز مشخص گردید که گرچه قطعاً در بیماران بستری شده در بیمارستان تزریق هالوپریدول/بیپریدن ارجحیت دارد اما در مورد بیماران غیربستری و درمان خانگی، و همچنین در موارد خفیفتر؛ کوئتیاپین انتخاب بسیار بهتری است این تصمیم از بابت فقدان عوارض خارج هرمی و دیگر عوارض مانند سندرم نورولپتیک بدخیم از یک جهت و تحمل بهتر کوئتیاپین و تطابق بهتر با موارد خفیف از جهت دیگر است. داروسازان و دانشمندان علوم پزشکی پیشنهاد ساخت فرمولاسیون تزریقی کوئتیاپین را به چندین شرکت بزرگ داروسازی از جمله هوفمن لا روش و فایزر ارائه کردند آنها با بیان اینکه انجام این اختراع می تواند دستاورد بزرگ و انقلابی هم در درمان کلی بیماری های سایکوتیک نظیر اسکیزوفرنی باشد و هم یک جایگزین مناسب برای هالوپریدول در همین فرمول؛ جداً فواید این اقدام را بر ضررها برتری دادهاند. کوئتیاپین برای درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی اساسی توسط FDA تایید شده است. این دارو بعنوان یک خواب آور به صورت بسیار گستردهای استفاده می شود اما افراد باید حتما توجه کنند که این دارو به هیچ عنوان برچسب خواب آور به طور رسمی ندارد و عوارض آن نیز در میانمدت بر خوابآوریاش سیطره دارد. کوئتیاپین همچنین خارج از تاییدیه برای درمان برخی از انواع اختلالات شخصیتی و اضطرابی شدید مانند اختلال پانیک استفاده میشود درحالی که فقط تا زمان مصرف، آن بیماری ها را سرپوش می گذارد و اصلا درمانگر نیست. فرمول شیمیایی دارو با داروی قدرتمند کلوزاپین شباهت بسیار دارد. علیرغم اینکه به دلیل اثر آرام بخشی که دارد بهطور گسترده به عنوان یک خوابآور بسیار قوی و به نوعی خط آخر درمان خواب(در عوام مردم) بکار گرفته میشود، جداً به نظر نمیرسد که مزایای چنین استفاده ای بهطور کلی از عوارض جانبی آن بیشتر باشد.این موضوع هم از نظر تجربه گرایانه(بالینی) و هم آزمایش های پزشکی تایید شده است. دارو به صورت خوراکی(قرص)مصرف میشود.
موارد مصرف: این دارو در درمان اسکیزوفرنی، مانیا یا افسردگی به کار میرود.
هشدار: 1- در صورت وجود سرطان سینه یا سابقه ابتلا به آن، بیماریهای قلبی–عروقی، بیماریهای عروق مغزی، نارسایی کلیه یا کاهش فشار خون با احتیاط فراوان مصرف شود. 2- در صورت استفاده از این دارو برای موارد افسردگی در بیماران با سن کمتر از 25 سال، خطر اقدام به خودکشی ممکن است افزایش یابد. 3- مصرف این دارو در سالمندانی که مبتلا به زوال عقل یا اختلال حافظه هستند، میتواند خطرناک باشد.
عوارض: 1- در صورت وجود سرطان سینه یا سابقه ابتلا به آن، بیماریهای قلبی–عروقی، بیماریهای عروق مغزی، نارسایی کلیه یا کاهش فشار خون با احتیاط فراوان مصرف شود. 2- در صورت استفاده از این دارو برای موارد افسردگی در بیماران با سن کمتر از 25 سال، خطر اقدام به خودکشی ممکن است افزایش یابد. 3- مصرف این دارو در سالمندانی که مبتلا به زوال عقل یا اختلال حافظه هستند، میتواند خطرناک باشد.
تداخل دارویی: در صورت مصرف همزمان این دارو با فراوردههای حاوی الکل و سایر داروهای مضعف CNS، ممکن است خطر بروز عوارض CNS از جمله عوارض حرکتی و شناختی افزایش یابد. داروهای مهارکننده ایزوآنزیمهای کبدی ممکن است با مهار متابولیسم این دارو غلظت خونی آن را بالا ببرند. داروهای القاءکننده آنزیمی نظیر فنیتوئین، باربیتوراتها، کاربامازپین، گلوکوکورتیکوئیدها، ریفامپین و کینیدین میتوانند با افزایش متابولیسم این دارو موجب کاهش غلظت خونی آن شوند.
نکات: 1- این دارو، به ویژه در 5-3 روز اول مصرف، میتواند منجر به خوابآلودگی شود. 2- بستگان و افرادی که از بیمار نگهداری میکنند باید از این مطلب آگاه باشند که با مصرف این دارو خطر اقدام به خودکشی ممکن است افزایش یابد.